IP Koruma Sınıfları ve IP Kodları
Mekanik veya elektrikli ürünleri kullanılacakları ortama uygun olarak seçmemiz gerekmektedir. Kullanılacak ürünün tasarımı, kullanılacağı ortam koşullarına uygun değilse, o zaman ürünün arıza yapma olasılığı oldukça yüksektir. Bu yazıda ürünlerin çalışabileceği ortam şartlarını gösteren IP kodlarını, bu kodların anlamlarını ve kullanım alanlarını okuyabilirsiniz.

Elektrikli ya da mekanik olarak çalışan sistemlerde yer alan tüm ürünlerin tasarım çalışmaları; ürünün kullanılacağı ortam koşulları gözönüne alınarak yapılmaktadır. Bir ürünün dizayn aşamasında belirlenmiş olan çalışma koşullarının dışına çıkılarak kullanılması, ürün veya bağlı olduğu sistem üzerinde ağır zararlar verebilmektedir.

Sektörümüzdeki çoğu ürünün üzerinde yazan ve o ürünün hangi dış etkenlere karşı korumalı olduğunu belirten “IP” kısaltmasının sözlükte koruma sınıfı olarak iki farklı açılımı olsa da aslında her iki açılımda da aynı anlamla karşımıza çıkmaktadır. Bunlardan ilki “Giriş Koruma Kodu” anlamına gelmekte olan “Ingress Protection Code” diğer anlamı ise “Uluslararası Koruma Kodu” anlamına gelen “International Protection Code” dur.

IP Koruma Sınıfı Nedir?
Bir nesnenin toz, kum ve kir gibi katı cisimlere ve sıvılara karşı sahip olduğu koruma ölçüsüne IP Koruma Sınıfı adı verilir.

Evrensel olarak nitelendirilebilen IP koruma kodları; merkezi Brüksel’ de bulunan CENELEC Avrupa Komisyonu (European Committee for Electromechanical Standardization) tarafından yayınlanan IEC-60529 nolu standartına göre belirlenmiş olup, tüm dünya tarafından kabul edilmiştir.

IP derecelendirmesi 2 ya da 3 basamaklı bir sayıdan oluşmaktadır; 3. basamak IEC 60529 da yer almadığı için çoğunlukla kullanılmamaktadır.

IP Sınıflandırmasında Kullanılan Basamaklar ve Anlamları
1. Katı cisimlere karşı koruma
2. Sıvılara karşı koruma
3. Mekanik etkilerden koruma (IEC 60529’da standardında yer almadığı için çok sık kullanılmamaktadır)

Birinci Basamak – Katı Cisimlere Karşı Koruma
1. Çapı 5 cm (50mm) olan katı cisme karşı koruma: Tehlikeli noktalara kalın bir sopa, boru ve yaklaşık bu kalınlıktaki cisimlerin erişimine karşı koruma. Çapı 5 cm’den büyük cisimler cihazın içine temas edemezler.

2. Çapı 1,25 cm (12,5mm) olan katı cisme karşı koruma: Tehlikeli noktalara Parmak, dolmakalem arkası… ve yaklaşık bu kalınlıktaki cisimlerin erişimine karşı koruma. Çapı 1,25 cm’den büyük cisimler cihazın içine temas edemezler.

3. Çapı 0,25 cm (2,5mm) olan katı cisme karşı koruma: Tehlikeli noktalara ortalama bir kablonun erkek giriş ucu, tornavida ve yaklaşık olarak bu kalınlıktaki cisimlerin erişimine karşı koruma. Çapı 0,25 cm’den büyük cisimler cihazın içine temas edemezler.

4. Çapı 0,1 cm (1mm) olan katı cisme karşı koruma: Tehlikeli noktalara kalemin ucu, tel ve yaklaşık benzer kalınlıktaki cisimlerin erişimine karşı koruma. Çapı 0,1 cm’den büyük cisimler cihazın içine temas edemezler.

5. Toza karşı koruma: Tehlikeli noktalara toz girişini zarar vermeyecek kadar düşük düzeylere indirme. Toz tamamen engellenemez. Tozun ürüne zarar vermesini engelleyecek kadardır.

6. Toz geçirmez: Toz girişi tam anlamıyla engellenmiştir. Tozun ürüne zarar vermesi engellenir.

İkinci Basamak – Sıvılara Karşı Koruma

1. Dik olarak (Düşey) gelen su damlasına karşı koruma: Cihaza düşey (Dik) olarak damlayan suya karşı koruma sağlar.

2. Muhafazaya 15 dereceye kadar eğik açı ile düşen su damlalarına karşı koruma: Rüzgârlı havada yağan yağmur gibi su akışına karşı koruma. Cihaza 0 ila 15 derece açı gelen su damlalarından koruma sağlar.

3. Su püskürtmelerine karşı koruma: Yangın alarm sistemi suyu, fıskiye ve benzeri şekilde geliş açısı olan su püskürtmelerine karşı koruma. 60 derecelik açı ile püskürtülen su cihaza zarar vermez.

4. Su sıçramalarına karşı koruma: Tavandan gelen, yerden sıçrayan veya rüzgarla gelen; her yönden sıçrayacak sulara karşı koruma. Herhangi bir yönden sıçrayan su cihaza zarar vermez.

5. Su fışkırtmasına karşı koruma: Küçük bir hortum içerisinden gelen tazyikli sulara karşı koruma. Herhangi bir yönden gelecek düşük tazyikli su cihaza zarar vermez.

6. Kuvvetli su fışkırtmasına karşı koruma: İtfaiye hortumu gibi yüksek şiddetteki tazyikli sulara karşı koruma. Herhangi bir yönden gelecek yüksek tazyikli su cihaza zarar vermez.

7. Su içine 30 dakikadan kısa süreli daldırmalara karşı koruma: Su içine düşmeye ya da çok kısa süreli oluşan su baskınlarına karşı koruma. Belirtilen basınç ve sıcaklıktaki su içinde en fazla 30 dakika koruma sağlar.

8. Su içine daldırma etkilerine karşı koruma: Suya en dayanıklı koruma standardıdır. Belirtilen sıcaklım ve basınç altındaki su içerisinde uzun süre çalışabilme özelliği sağlar.

Elektronik Güvenlik Sektöründe En Çok Kullanılan IP Kod Örnekleri

  • Ip65: Toz geçirmez ve her yönden gelebilecek düşük tazyikteki sulara karşı koruma sağlar.
  • IP66: Toz geçirmez ve her yönden gelebilecek yüksek tazyikteki sulara karşı koruma sağlar.
  • IP67: Toza ve 30 dakikadan kısa süreli suya daldırmalara karşı koruma sağlar.
  • IP68: Belirtilen basınç ve sıcaklık değerleri altında toz ve su geçirmez.