Çin menşeili teknoloji şirketi Huawei‘nin, yayalar arasından Uygur olanları tespit eden sistem için patent başvurusu yaptığı ortaya çıktı.
BBC‘nin haberi başvuru yapıldığını doğruluyor.
Huawei daha önce yaptığı açıklamada herhangi bir ürününün etnik grupları tespit etmek için geliştirilmediğini belirtmişti.
Çin; genellikle ülkenin kuzeybatısında Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki Müslüman Uygur Türkleri’ne karşı gözetim teknolojileri kullanmak, Uyguları çalışma kamplarında gözaltında tutmak ve Uygur çocukları ailelerinden ayırmakla suçlanıyor. Pekin yönetimi ise kampların gönüllülük temelli eğitim ve öğretim verdiğini söylüyor.
İnsan Hakları İzleme Örgütü’nden (HRW) Maya Wang, “Çin Kamu Güvenliği Bakanlığı’nın video gözetim ağlarının bir teknik talebi de etnik saptama, özellikle de Uygular için” diyor ve uygulama için şu yorumu yapıyor: “Dünyanın geri kalanında bu tip insanları hedef almak, etnik özellikler temelinde zulüm yapmak kesinlikle kabul edilmezken, Çin’de yaşamın birçok alanında Uygurların ayrımcılığa, zulme uğramasına karşı çıkılamıyor çünkü Uyguların Çin’de gücü yok.”
Vücut Hareketlerine Odaklanıyor
Huawei bu sistemin patenti için, Çin Bilim Akademisi ile beraber 2018’in Temmuz ayında Ulusal Fikri Mülkiyet Hakkı İdaresi’ne (CNIPA) başvuruda bulundu. Başvuruda, sokakta görüntüsü alınan yayaların bazı özelliklerinin belirlenmesi için yapay zeka ve derin öğrenme tekniklerinin vücudun duruş pozisyonu ve hareketlerinden kişinin o anki durumu da (oturması, ayakta beklemesi) tespit edilebiliyor. Fakat başvuru belgesinin “bireyin hedef alınabilecek özellikleri” kısmında, “ırk” (Han, Uygur) ibaresi da var.
Huawei, bu kısmın belgede bulunmaması gerektiğini söyledi. Huawei sözcüsü, “Huawei her türlü ayrımcılığa karşı çıkıyor, buna teknolojinin etnik ayrımcılık için kullanılması dahil” dedi ve şöyle devam etti: “Bireylerin ırklarının tespiti ArGe çalışmalarımızın hiçbir zaman bir parçası olmamıştır. Bu kısım başvuruya asla dahil edilmemeliydi. Bunu düzeltmek için proaktif adımlar atıyoruz. Yeni ve değişen teknolojinin, en üst seviye dikkat ve dürüstlük çerçevesinde gelişiminin ve uygulamasının sağlandığından emin olmak için çalışmaya devam ediyoruz.”
Ortaya Çıkan Belge
Gündem olan belge, IPVM tarafından ortaya çıkarıldı.
IPVM daha önce de Huawei’nin “Uygur uyarı sistemi” üzerine çalıştığını gösteren ayrı bir “gizli” belgeyi ortaya çıkarmıştı.
Huawei, belgeyle ilgili olarak bahsi geçen sistemin “gerçeği yansıtmadığını, sadece bir denemeye atıf yapıldığını” ifade etmiş ve insanların etnik özelliklerini tespit eden sistemlerin satışının yapıldığı iddialarını yalanlamıştı.
İngiltere Parlamentosu Dış İlişkileri Komitesi Başkanı Tom Tugendhat, BBC’ye yaptığı açıklamada, “Çinli teknoloji devlerinin Uygur halkı üzerindeki zalim saldırıları desteklemesi, tüketiciler ve toplum olarak bizlere, hangi ürünü satın aldığımız veya hangi şirketlere para kazandırdığımız konusunda daha dikkatli olmamız gerektiğini gösteriyor” dedi.
Ayrıca Tugendhat, “Baskıcı bir rejim tarafından kullanılması için geliştirilen etnik-etiketleme teknolojisi açıkça bizim standartlarımıza uyan bir tavır değildir” dedi.
Sadece Huawei Değil
IPVM ayrıca, yapay zeka teknolojileri üzerine çalışan Sensetime ve görüntü tanıma uzmanı Megvii tarafından başvurusu yapılan ve Uygurlara atıflarda bulunan bazı patent belgelerine de ulaştı.
Sensetime’ın Temmuz 2019 tarihli belgesinde, yüz tanıma teknolojilerinin “güvenlik koruma” yöntemlerinin daha etkili kullanılması inceleniyor. Buna örnek olarak da “orta yaşlı, gözlüklü ve sakallı bir Uygur” için arama yapılması veya maske takan bir Uygur örnek gösteriliyor.
Sensetime yaptığı açıklamada bu durumun “üzücü” olduğunu belirtti ve “Sorumluluklarımızın önemini biliyoruz. Bu yüzden 2019 yılında Yapay Zeka Ahlak Kuralları belirledik” dedi ve yapılan atfın da bu tarihin öncesinde olduğunu söyledi.
